Ҫак уйӑх пуҫламӑшӗнче эпир Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Кӗрлев ялӗ хӑйӗн ял уявне ирттерни пирки пӗлтертӗмӗр. Авторӗ Галина Зотова пулчӗ. Вӑл ярса панӑ хыпар ячӗ урӑхлаччӗ ӗнтӗ («Кӗрлев ял уявӗ» тенӗччӗ), эпир вара, уяври сӑнсемпе тата текстпа паллашнӑ тӑрӑх ӑна «Кӗрлев ял уявне вырӑсла кӑна илемлетни ял ҫыннисен кӑмӑлне кайнӑ» ят патӑмӑр. Хам унта пулман-ха ӗнтӗ, анчах уява вырӑсла кӑна илемлетни чуна питӗ кӑмӑлсӑрлантарчӗ. Икӗ хурӑнпа усӑ курса уявӑн йыхрав стендне хатӗрленӗ. Икӗ енче те вырӑсла ҫырса хунӑ. «Нивушлӗ пӗр енне те пулин чӑвашла ҫырма пултарайман?» — кӗвӗҫрӗ ман чун.
Галина Зотова та хыпара хавхаланса ҫырса панӑ. «Уява хатӗрленсе Николай Сидоров ятарлӑ стендсем хатӗрленӗ, кунтах Кӗрлев ял пурнӑҫне, ял историне тата Чӑваш Республикинчи Ашшӗпе амӑшӗн ҫулталӑкне халалланӑ стена хаҫачӗсем. Кӗрлевсем кунти сӑнсемпе хаваспах паллашрӗҫ», — тесе ҫырать автор хыпарӑн тӳрлетмен вариантӗнче. Чи хӑрушши вара: ҫак стендсене вырӑсла кӑна хатӗрлени пирки эп каламан пулсан, ни Галина Зотова, ни ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗсем, ни ял халӑхӗ нимӗнле киревсӗр япала та курманнинче.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче пӗр ҫынна хура ҫӗлен сӑхнӑ. Вӑхӑтра медпулӑшу панӑран унӑн пурнӑҫне ҫӑлма май килнӗ.
Ку ҫу уйахӗн 20-мӗшӗнче пулнӑ. Ҫав кун арҫын вӑрман ҫывӑхӗнче кӗтӳ пӑхнӑ. 17 сехет тӗлӗнче унӑн телефонӗ ҫӗре ӳкнӗ, вӑл ӑна илме пӗшкӗннӗ. Ҫав вӑхӑтра ӑна хура ҫӗлен сӑхса илнӗ.
Арҫын хӑйех васкавлӑ медпулӑшуна шӑнкӑравланӑ. Ӑна Шупашкара илсе ҫитернӗ, медицина пулӑшӑвӗ панӑ.
Сӑмах май, кунашкалли кӑҫал икӗ хутчен пулнӑ. Республикӑра наркӑмӑшлӑ ҫӗленӗн пӗр тӗсӗ ҫеҫ анлӑ сарӑлнӑ. Вӑл – хура ҫӗлен. Астӑвӑр: хура ҫӗлене тытмасан вӑл сӑхмасть. Асарханулӑх пирки манмалла мар.
Ытларикун, ҫу уйӑхӗн 30-мӗшӗнче, Хӗрлӗ Чутай районӗн пуҫлӑхӗ Александр Башкиров Наци телерадиокомпанийӗн пуҫлӑхӗпе Алексей Беловпа тӗл пулнӑ, наци радиовӗн хумӗсене района ҫитересси пирки сӑмах хускатнӑ. Калаҫӑва ҫавӑн пекех наци телерадиокомпанийӗн техника ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен директор ҫумӗ Николай Хлебников, Хӗрлӗ Чутай район администрацийӗн культура, туризм тата архив ӗҫӗн пай пуҫлӑхӗ Александр Самсонов хутшӑннӑ. Александр Башкиров районта пурӑнакансем — вӗтӗр-шакӑрсенчен пуҫласа ваттисем таранах — тӑван чӗлхеллӗ радиошӑн тунсӑхласа ҫитнӗ. Шел те, республика хӗрринче вырнаҫнӑ района унӑн хумӗсем ҫитмеҫҫӗ.
Наци радиовне район территорийӗнче савӑнӑҫлӑ уяв туса ҫӗртмен 15-мӗшӗнче ӗҫлеттерсе ярӗҫ. Ҫакна йӗркелеме районти клубсен тӗп системи ятарлӑ лицензи илнӗ. Хӗрлӗ Чутайран вӗсен 50 ҫухрӑм инҫӗше хумсем яма май пулӗ. Малашне ҫапла май Хӗрлӗ Чутайсем наци радиовне 106,7 FM хум ҫинче итлеме пултарӗҫ.
Ҫак кунсенче Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Кӗрлев ялӗнче ял уявӗ иртрӗ. Иртнӗ ҫулхи пекех ӑна ҫӳллӗ шайра ирттерме тӑрӑшрӗҫ. Уява Штанашри культура ҫурчӗ ҫумӗнчи фольклор ансамлӗн артисчӗсем кӑна мар, ялти халӑх та ӗлӗкхи арчаран туртса кӑларнӑ чӑваш тумне тӑхӑнса тухнӑ. Хӑнасене тулли сӗтел кӗтсе илчӗ. Уява хатӗрленсе Николай Сидоров ятарлӑ стендсем хатӗрленӗ, кунтах Кӗрлев ял пурнӑҫне, ял историне тата Чӑваш Республикинчи Ашшӗпе амӑшӗн ҫулталӑкне халалланӑ стена хаҫачӗсем. Вӗсене вырӑсла кӑна хатӗрленӗ пулин те кӗрлевсем кунти сӑнсемпе хаваспах паллашрӗҫ.
Штанаш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Светлана Ефремова пухӑннисене уяв ячӗпе саламласа пурне те малашне те ялшӑн тӑрӑшма чӗнсе каларӗ, уяв йӗркелекенсене чунтан тав турӗ. Галина Зотова таврапӗлӳҫӗ ял историйӗпе паллаштарчӗ, уява килнӗ виҫӗ вӑрҫӑ тата педагогика ветеранне, кӑкӑр тулли наградӑллӑ 98 ҫулхи Яковлев Алексей Алексеевича асӑнмалӑх пӗчӗк парнепе, хӑйӗн «Вӑтӑр ҫичӗ пӗртӑван» кӗнекипе чысларӗ. Ку парнене ялти виҫӗ пӗчӗк ача та тивӗҫрӗҫ: Вадим Патеев, Алеша Чучаков тата Максим Михайлов. Пухӑннисене ҫавӑн пекех Элӗк райпо представителӗ ҫак ялти сӗт нумай сутакансене парнесемпе чысларӗ.
Красноармейски районӗнчи Тусай ялӗнче кӑҫал ҫӗнӗ фельдшерпа акушер пункчӗ хута кайӗ. Ӑна Чӑваш Ен ертӳҫин ялсенчи медицина пулӑшӑвне аталантарассипе йышӑннӑ хушӑвне пурнӑҫласа хӑпартаҫҫӗ. 2013—2015 ҫулсенче 100 ФАП тунине эпир те пӗрре ҫеҫ мар пӗлтернӗччӗ. Пӗлтӗр те ку программа малалла тӑсӑлчӗ. Хӑтсӑр 25 ФАП вырӑнне мӗнпур условиллӗ ҫуртсем ҫӗклерӗҫ.
Тусай ялӗнчи ФАПа «Солид» текен общество ҫак уйӑхра тума пуҫланӑ. Утӑ е ҫурла уйӑхӗнче ӑна туса пӗтерӗҫ. Красноармейски районӗнче унччен тӑватӑ ФАП хута янӑ.
Аса илтерер, кӑҫал Чӑваш Енре 21 фельдшерпа акушер пункчӗ уҫӑлӗ. Ҫӗнӗ ФАПсем Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Комсомольски, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Пӑрачкав, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Ҫӗмӗрле, Елчӗк, Тӑвай районӗсенче пулӗҫ.
РФ Следстви комитечӗн республикӑри следстви управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Етӗрне районӗнчи тӗпчевҫӗсем ҫак кунсенче Хӗрлӗ Чутай районӗнче пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе тӗпчесе пӗтернӗ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Кивӗ Атикасси ял тӑрӑхӗн депутачӗ шутланакан 36 ҫулти хӗрарӑм маларах граждансен кредит кооперативӗнче кассирта ӗҫленӗ. Шӑпах ун чухне вӑл ҫынсене улталанӑ тата ют укҫана кӗсьене пӗтӗрсе чикнӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Тӗпчевҫӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, 2014 ҫулхи раштав уйӑхӗнчен пуҫласа 2016 ҫулхи раштавччен ҫав хӗрарӑм кассӑран 800-е яхӑн пин тенкӗ вӑрланӑ. Хӑш чух укҫана кассӑран илнӗ, хӑш чухне ҫынсене кивҫен панӑҫи туса хутсем хатӗрленӗ.
Кассир пулнӑскерӗн ултавне палӑртас тесе тӗпчевҫӗсем документсене тишкернӗ, 20 ытла кӳнтелемпе калаҫнӑ.
Чӑваш Енӗн прокуратури ишӗлекен ҫуртсене сӳтесси (вӗсенчен ҫынсене хӑтлӑ хваттерсене куҫарнӑ, ҫурчӗсем тӑрса юлнӑ) епле пынине тишкернӗ.
Кивӗ ҫуртран куҫармалли 2013–2017 ҫулсенчи республика программине 844 ҫурта кӗртнӗ. Патӑрьел, Елчӗк районӗсенче тата Ҫӗнӗ Шупашкарта япӑх ҫурт-йӗр ҫук-мӗн.
Прокуратура тӗрӗсленӗ вӑхӑтра 553 ҫуртран ҫынсене ҫӗнӗ ҫӗре куҫарнӑ. Вӗсенчен 364-шне ишнӗ, ыттисене тӗкӗнмен.
Пушанса юлнӑ ҫуртсене пӗтӗмпех пушатса пӗтернисем — 10 муниципалитет: Йӗпреҫ, Комсомольски, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш, Пӑрачкав, Ҫӗрпӳ, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле, Тӑвай.
12 район-хулара 189 ҫуртран ҫынсене ҫӗнӗ ҫӗнӗ куҫарса пӗтермен, ҫав шутран 72-шӗнчен куҫармалли вӑхӑт иртсе кайнӑ. Вӑхӑтра мера йышӑнманнисем шутӗнче прокуратура, Улатӑр, Канаш, Шупашкар, Ҫӗмӗрле хулисене, Улатӑр, Элӗк, Вӑрмар, Шупашкар тата Етӗрне районӗсене асӑннӑ.
Ӗнер Хӗрлӗ Чутайӗнчи район пульницинче ача вилнӗ. Ҫулталӑк та виҫӗ уйӑхрискер инфекци чирне пула куҫне хупнӑ тесе тӗшмӗртеҫҫӗ. Ку вӑл — малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх. Ун пирки республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Викторов пӗлтернӗ.
Пульницӑри инкек сӑлтавне тӗрӗслеме республикӑра ӗҫ комиссийӗ йӗркеленӗ. Планпа пӑхман тӗрӗслев вӑхӑтӗнче медицина пулӑшӑвӗн пахалӑхне хаклӗҫ.
ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ачасен хӳтӗлевҫи Елена Сапаркина тата специалистсем вырӑна ҫитсех тӗрӗслев ирттерӗҫ. Лару-тӑрӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хӑй сӑнаса тӑмалла.
Владимир Викторов министр вилӗм сӑлтавӗ пирки татса калама тӑхтанӑ, тӗрӗслев вӗҫленнӗ хыҫҫӑн татӑклӑн комментарилеме пулнӑ.
| НАР | 19 |
Нарӑс уйӑхӗнчи 13-мӗшпе 18-мӗш кунӗсенче Чӑваш халӑх сайтӗнче эсир ҫак хыпарсем паллашма пултартӑр (яланхи пекех вӗсене чи нумай пӑхни тӑрӑх вырнаҫтарнӑ):
• «Хыпар» хаҫат тилхепине малалла кам туртса пырасси пирки пӗлтертӗмӗр;
• «Хыпар» хаҫатӑн редакторӗнче миҫе хӗрарӑм пулни пирки каласа патӑмӑр;
• Вячеслав Телятов телеоператор пирӗнтен уйрӑлса кайнине пула хурлантӑмӑр;
• Чӑваш чӗлхине тӗпчеме ҫамрӑк чӗлхеҫе мӗн хистени ҫинчен хыпарларӑмӑр;
• Пире хурлантаракан тепӗр хыпар — ача пахчисене чӑвашла ятсем парасшӑн пулманни;
• «Хавал» уйлӑха кайма пуҫтарӑнакансемшӗн вара ыр хыпар пӗлтертӗмӗр;
• Татьяна Акимовӑшӑн пӑшӑрхантӑмӑр;
• Тепӗр йӗлтӗрҫӗ вара Эрзурум хулинче ҫитӗнӳ тума пултарнӑ;
• Чукун ҫул ҫинче хӗр пурнӑҫӗ татӑлни те пире самай хумхантарчӗ;
• Пирӗн Элтепер пирки хӑш Китай хаҫатӗнче статья тухни пирки сире систертӗмӗр.
Ҫул-йӗр фирмин тӗп директорӗнче ӗҫленӗ ҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна ҫул юсанӑ чухне 5 миллион вӑрланӑ тесе айӑпласшӑн.
Ку Хӗрлӗ Чутай патӗнчи ҫула юсанӑ чухне пулнӑ. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, 2013 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче фирмӑпа район администрацийӗ килӗшӳ тунӑ. Унта палӑртнӑ тӑрӑх, фирмӑн Хӗрлӗ Чутай ҫывӑхӗнчи ҫула юсамалла пулнӑ.
Анчах документсене панӑ чухне подрядчик ӗҫӗн пӗр пайне пурнӑҫламанни палӑрнӑ. Пӗр пая юсанӑ чухне хакне хӑпартни те тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Ҫапла майпа подрядчик район администрацине 800 пин тенкӗлӗх тӑкак кӑтартнӑ.
Ҫак схемӑпах 2008–2012 ҫулсенче Хӗрлӗ Чутай районӗнчи автоҫула юсанӑ чухне 5 миллион тенкӗ вӑрланӑ. Куншӑн та ҫав пуҫлӑхах явап тыттарасшӑн.
+22.3 °C